W biuletynie udostępnionym przez IAU znajdowało się parędziesiąt nowo nazwanych ciał niebieskich. Asteroida „Janusz” nie znalazła się tam przypadkowo, ponieważ nazwę tę zaproponowało Watykańskie Obserwatorium Astronomiczne na cześć jednego ze współpracowników. Robert Janusz jest polskim jezuitą, który poza działalnością kościelną zajmuje się również zagadnieniami z dziedzin informatyki, astronomii i filozofii natury. Na początku informacja ta dla wielu internautów wydawała się kolejnym żartem, jednak „Janusz” rzeczywiście pojawił się poza granicą atmosfery ziemskiej.
Proces nadawania nazw ciałom niebieskim
O „Januszu” dowiedzieliśmy się parę dni temu, jednak nie oznacza to, że planetoida ta została dopiero niedawno odkryta. Proces nadawania nazw naturalnym obiektom kosmicznym to bardziej skomplikowana sprawa niż mogłoby się wydawać. Asteroida 565184, czyli właśnie „Janusz”, została odkryta już w roku 2012 przez Watykańskie Obserwatorium Astronomiczne. Odkrywca, w tym wypadku wspomniane obserwatorium, ma prawo zaproponować nazwę swojemu znalezisku, lecz wyłączne prawo do zatwierdzenia jej ma IAU. Proces ten może trwać wiele dziesięcioleci, więc w tym przypadku poszło i tak całkiem sprawnie.
Na oficjalnej stronie IAU znajdziemy cały szereg wytycznych w nadawaniu nazw poszczególnym obiektom kosmicznym. W przypadku planetoid tymczasowe oznaczenia (czyli te trudne ciągi znaków) opierają się na dacie odkrycia według dokładnie zdefiniowanego wzoru. Później, jeśli orbita danego obiektu zostanie określona na tyle dobrze, że w dalekiej przyszłości będzie można określić jego pozycję, planetoida otrzymuje stałe oznaczenie… które składa się z samych cyfr. Następnie jej odkrywca zostaje poproszony o zaproponowanie nazwy właściwej, na co ma dziesięć lat od numeracji obiektu. Przy tym odkrywca musi dołączyć krótki cytat wyjaśniający powody wybrania tej konkretnej nazwy. Istnieje szereg wytycznych co do jej brzmienia:
- długość nie powinna przekraczać 16 znaków
- najlepiej, aby było to jedno słowo
- musi istnieć możliwość wymówienia jej w jakimś języku
- nie może być obraźliwa
- nie powinna być zbyt podobna do już istniejącej nazwy planetoidy lub naturalnego satelity.
A to tylko część z wytycznych. Ostatnim krokiem jest ocena zaproponowanej nazwy przez WGSBN (Work Group of the International Astronomical Union), która składa się z piętnastu zawodowych astronomów.
Inne polskie akcenty w spisie planetoid
Z wiadomych przyczyn „Janusz” pobudził polski Internet w zakresie astronomii, jednak istnieje wiele innych biało-czerwonych smaczków w zakresie nazewnictwa planetoid. Przykładowo, dwa lata temu asteroida 202093 odkryta w 2004 roku otrzymała imię „Jogaila”. Nazwa ta jest litewskim imieniem Władysława Jagiełły. W tym roku natomiast planetoida 440794 otrzymała nazwę „Wytrzyszczak”, która jest uhonorowaniem polskiej astronomki Iwony Wytrzyszczak z Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Zobacz także:
NASA: Energia wiatrowa pomoże w kolonizacji Marsa
